Niedawno na łamach jednego z czasopism ukazał się artykuł pod znamiennym tytułem: Kiedy przestaliśmy czytać Żeromskiego? Autor tego studium [Wojciech Gruchała], powołując się między innymi na opinię Aliny Kowalczykowej, sugerował, iż „pokolenie wychowane na Żeromskim odchodzi na emeryturę, a dla młodych dorobek ostatniego wajdeloty jest nieczytelny”. Etos inteligencki, osobista odpowiedzialność za losy wspólnoty narodowej, solidaryzm społeczny, współodczuwanie i współcierpienie z poniżonymi, czyli kwestie dla Żeromskiego najistotniejsze, wielu współczesnym wydają się anachroniczne. Ludzie bezdomni czy Siłaczka nie inspirują dziś ani historyków literatury, ani „zwykłych” czytelników, co więcej – dzieła Żeromskiego opatrzono etykietami […]. Mimo wszystko autor artykułu spuentował swe rozważania sugestią, że odchodzenie pisarza nie jest procesem nieuniknionym, a „Żeromski wciąż nas jednak uwiera”. […]

Dzięki wysiłkom edytorów Żeromski nie przestanie uwierać. Zapewne dokończenie wydawania Pism zebranych jest dobrą okazją, by dokonać swoistego przeglądu dzieł pisarza i zastanowić się, czy do kanonu lektur szkolnych nie powinny zostać włączone nowe utwory Żeromskiego w miejsce dotychczasowych. A szerzej rzecz ujmując, w myśleniu o autorze Ludzi bezdomnych warto zerwać z przyzwyczajeniami. Czy nie do tego prowokują studia zawarte w tym numerze „Poznańskich Studiów Polonistycznych. Serii Literackiej”?

Ze wstępu